लीडर(नेतृत्व) ....

 🏆💐 *"लीडर(नेतृत्व) जन्माला येत नाहीत, ते अनुभवाने घडवावे लागतात."* 

 *💐"लीडर"(नेतृत्वा) मध्ये हे खालील  गुण असणे आवश्यक आहेत.*🙏

 *💐१) दूरदृष्टी (Vision) :--* 

*नेतृत्वाने निर्माण केलेल्या खेळीमेळीच्या वातावरणातही एक प्रकारची दूरदृष्टी दडलेली असते. त्या वातावरणातूनच तो कार्यकर्त्यांच्या हातून कार्य घडवून घेत असतो.*

*💐२) ध्येयनिश्चिती (Goals):* 

*नेतृत्वाने आपल्या पुढे काही ध्येय निश्चित केली पाहिजेत. त्या ध्येय निश्चितीनुसारच प्रत्येक पाऊल उचलले पाहिजे.*

*💐३) आत्मविश्वास*

 *(Self Confidence) :--*

*संघटनेच्या ध्येयावर असलेला जबरदस्त विश्वास आणि निष्ठा ही नेतृत्वाची खरी शक्ती असते. आणि त्यातच खरा विजय असतो.*

*💐४) अनुशासन (Discipline):--*

*एक चांगल नेतृत्व, एक चांगली अनुशासीत व्यक्ती असणे आवश्यक आहे. प्रत्येक गोष्ट मीच एकटा करतो अशी भावना नसावी. स्वतः नियमांचे पालन करणे गरजेचे असते.*

*💐५) चिकाटी (Persistance):--*

*कोणत्याही कामामध्ये विजय मिळविण्यासाठी नेत्याच्या प्रयत्नांमध्ये सातत्य आणि चिकाटी असणे आवश्यक असते. खचून न जाता एकाग्रतेने प्रयत्न केल्यास नक्कीच यश मिळते. आणि यावरूनच लिडरची कार्यक्षमता लक्षात येते.*

*💐६) नियोजन (Planning):--*

*नेतृत्व करणाऱ्या व्यक्तीकडे ध्येय गाठण्यासाठी योजना तयार असाव्या लागतात. आणि त्या योजना पूर्ण करण्यासाठी नियोजन व पूर्व तयारी करण्याची जबाबदारी नेत्यालाच पार पाडावी लागते. तसेच सर्वांना बरोबर घेऊन जबाबदारी पार पाडावी.*

*💐७) योग्य निर्णय* 

*(Proper Judgement):--*

*नेतृत्वाने सर्वांची बाजू ऐकून , सर्वांचे हित पाहून योग्य निर्णय घेतला पाहिजे. मी करतो तेच बरोबर  असा विचार असू नये.*

*💐८) धैर्य (Patience):--*

*नेतृत्व करताना नेत्याला चौकटी बाहेरच्या काही गोष्टी अमलात आणाव्या लागतात. त्यासाठी नेत्याकडे धैर्य असावे लागते. घेतलेले निर्णय बरोबरच असल्याचे कार्यकर्त्यांना पटवून देणे आवश्यक असते.*

*💐९) जबाबदारी * *(Accept Responsibilities):--*

*नेतृत्व हे जबाबदारी स्वीकारणारे असले की टीमची कार्यक्षमता वाढते व कामाचे समाधान मिळते. नेतृत्व स्वीकारणे म्हणजे यश-अपयश दोन्ही स्वीकारणे.*

*💐१०) बदलाचा स्वीकार* *(Accept  changes):--*

*बाहेरच्या जगात वेगाने बदल होत असतांना, आपल्या बदलाचा वेग मंदावला असेल तर... नेतृत्वाची दूरदृष्टी कुठे तरी हरवली आहे असे समजावे.*

*💐११) मार्गदर्शक व प्रशिक्षक व्हा*

*(Be A Coach & Guide):--*

*प्रत्येकाला त्याच्या आवाक्यातलं आणि क्षमतेच काम वाटून दिल पाहिजे. प्रसंगी मार्गदर्शन आणि त्या त्या विषयाचे ज्ञान दिले पाहिजे. नेतृत्वाला सर्व प्रकारचे ज्ञान असणे आवश्यक आहे.*

*💐१२) आकर्षक व्यक्तिमत्व* *(Pleasing Personality):--*

*एक नेता म्हणून तुमच्यावर , तुमच्या शब्दांवर आणि अर्थातच तुमच्या ध्येय धोरणांवर लोकांनी विश्वास ठेवायला हवा. त्यासाठी सहकाऱ्यांशी सतत संवाद राखायला पाहिजे.*

*💐१३) प्रशासनिक कौशल्य* *(Administrative skills):--*

*एक नेतृत्व म्हणून त्याच्या जवळ प्रशासनिक कौशल्य असणे गरजेचे आहे. सर्व प्रशासकीय बाब म्हणजे पत्रव्यवहार आणि त्यातील मजकुरावर नेत्याची पत समजते. प्रशासनाचे ज्ञान अत्यावश्यक आहे.*

*💐१४) संभाषण कौशल्य* *(Communication skills):*

 *एक चांगल नेतृत्व बनण्यासाठी सर्वात मोठी कला हवी असते ती म्हणजे ध्यैर्य, भाषा, संभाषण, विचार प्रभाव, आवाज कौशल्याची क्षमता. सहका-यांना काही गोष्टी पटवून देणे महत्त्वाचे असते.*

*💐१५) निर्णय घेण्याची कला*

*(Decision making ability):--*

 *एक नेता म्हणून सर्व गोष्टींचा विचार करून निर्णय घेता आला पाहिजे. आपल्या कार्यकर्त्यांवर अन्याय होणार निर्णय घेणार नाही व वरिष्ठांच्या मर्जीसाठी चापूलुसी करून निर्णय घेणारा नसावा.*

*💐१६) जोखीम घेण्याची क्षमता* 

*(Risk Taking Ability):*

*नेतृत्व करताना धैर्याबरोबरच महत्वाचा जोखीम घ्यायची तयारीसुद्धा नेत्या मध्ये असली पाहिजे.*

*💐१७) क्रिएटिव्हिटी, संशोधन आणि प्रेरक* 

*(Creativity and Innovation):*

 *ही कौशल्य नेतृत्वा मध्ये असली पाहिजेत. प्रत्येक गोष्टीचा बारकाईने अभ्यास करणे गरजेचे असते.*

*💐१८) समस्या सोडविण्याचे कौशल्य* 

*(Problem solving skills):--*

*खऱ्या नेतृत्वाची ओळख तेव्हाच होते जेंव्हा तो आपल्या समस्यांचा सामना कसा करतो यावरूनच त्याची बुद्धिचातुर्य लक्षात येते.*

*💐१९) लवचिक आणि अनुकूल क्षमता* 

*(Flexibility And Adaptability):*

*नेतृत्वाने नेहमी लवचिक व अनुकूल राहता आले पाहिजे. शक्यतो शांत राहणे. साधी राहणी आणि उच्च विचारसारणी असावी.*

*💐२०) वेळेच्या व्यवस्थापणाचे कौशल्य* 

*(Time Management Skills):--*

*नेतृत्वाने जर आपले ध्येय गाठायचे असेल तर त्यासाठी वेळेचे नियोजन केलेच पाहिजे. स्वतः वेळ पाळणे अत्यंत आवश्यक आहे.*

*💐२१) लोकांना प्रोत्साहित करा* 

*( Motivate People):--*

*नेतृत्वाने आपल्या लोकांना नेहमीच प्रोत्साहन दिले पाहिजे. यासाठी विविध योजना आखाव्यात. कार्यकर्त्यांनी एकत्र येण्यासाठी अधूनमधून कार्यक्रम ठेवावे.*

*💐२२) आपण स्वतः आधी कार्यप्रवण होणे.* 

*(Lead By Example):--*

*कोणत्याही नेतृत्वाने फक्त सूचना न देता स्वतः पुढाकार घेऊन कामाची दिशा आणि आखणी तयार करावी.*

*💐२३) टीम प्लेयर्स व्हा*

*(Be Team Players):--*

*नेतृत्वाची प्रमुख जबाबदारी आहे की एक चांगली टीम तयार करणं आणि त्या टीमचा एक भाग बनणे.*

*💐२४) त्यागशील* *(Sacrificial) :--*

*नेतृत्व करणारा हा त्यागशील असावा.स्वतः त्यागाची भावना ठेवून कार्यकर्त्या समोर आदर्श ठेवावा.नेहमी इतरांना संधी देणारा खरा नेता असतो. इतरांची संधी हिसकावून घेणार कधीच खर स्वार्थी नेतृत्व होऊ शकत नाही.*

*💐२५) अपयशाचा स्वीकार* *(Acceptance of failure) :--*

*यश सर्वांचे तर अपयश फक्त माझे अशा विचाराचा नेता असावा.*

*💐२६) सामूहिक हीत* *(Collective interest) :--* *नेतृत्वाने स्वतःच्या हिताकडे दुर्लक्ष करून संघटनेचे हीत लक्षात घेऊन ध्येय, धोरण निश्चित केले पाहिजे.*

*💐२७) निःस्वार्थी (Selfless) :--* *नेतृत्व करणारा स्वार्थी आपमतलबी व कौतुकाचा भोक्ता नसावा.*

*२८) इतरांना सन्मान देणारा* *(Respectful of others) :--* *नेतृत्वाने नेहमीच सर्व स्तरातील कार्यकर्त्यांचा व लोकांचा सन्मान केला पाहिजे. स्वतः उच्च पदावर काम करताना इतरांना आदरपूर्वक वागणूक दिली पाहिजे.*

*💐२९) लोकसंग्रह, समभाव, सत्कार्य :----* 

*नेतृत्वाने लोकांचा संग्रह करून त्यांच्यामध्ये समानतेची भावना निर्माण करून मग त्यांच्या हातून सत्कार्य घडविले पाहिजे.*

*एकमेकांना अडचणीत आणु नका, त्यापेक्षा मदत करा, जमत नसेल तर निदान गप्प तरी बसा, नको त्या उठाठेवी करू नका. शिका संघटित व्हा संघर्ष करा शासन व प्रशासन विभागात ज्ञान प्रबोधन घेण्याचा प्रयत्न करा  "प्रतिनिधित्व" मिळेल अशी प्रामाणिक कृती करा  आपल्या आजूबाजूच्या लोक  मतलबी, स्वार्थी, गर्विष्ठ, लबाड समाजाला घातक लोकांपासुन दूर रहा, अफवांवर विश्वास ठेवण्याआधी प्रथम खात्री करा, नेहमी सुखी, समाधानी व आनंदी रहा.*