ब्राझील

 

• स्थान, विस्तार व सीमा

* अक्षवृत्तीय विस्तार : 5°16' उत्तर ते 33°45' दक्षिण.

* रेखावृत्तीय विस्तार : 34°45' पश्चिम ते 74°3' पश्चिम.

* देशाच्या पूर्वेला अटलांटिक महासागर ईशान्येस माराजों बेट आहे.

• प्राकृतिक रचना

* प्राकृतिक रचनेच्या दृष्टीने देशाचे अॅमेझॉन नदीचे खोरे आणि ब्राझीलचे पठार असे प्रमुख दोन भाग पडतात. अॅमेझॉन नदीच्या खोऱ्याच्या उत्तरेस गियानाचा उंचवट्याचा प्रदेश आहे. पांढरीशुभ्र वाळू हे ब्राझीलच्या पठाराचे वैशिष्ट्य आहे.

• हवामान

* हा देश उष्ण कटिबंधात येतो. उत्तरेकडील भागातून विषुववृत्त जाते. त्यामुळे या भागात तापमान जास्त असते. पठारी प्रदेशातील हवामान थंड असते. किनारपट्टीला समुद्र सान्निध्यामुळे उन्हाळे सौम्य व आर्द्र असतात. अॅमेझॉनच्या खोऱ्यात पाऊस 1800 ते 2000 मिमी. पडतो.

• नैसर्गिक साधनसंपत्ती

• वनस्पती : सदाहरित विषुववृत्तीय वने (सेल्वा) रबर, महोगनी, रोजवुड, ऑर्किड इत्यादी प्रकारचे वृक्ष.

* प्राणी व पक्षी : जॅग्वार, मुंगीभक्षक, अॅनाकोंडा अजगर, माकडे, रंगबेरंगी फुलपाखरे, आकर्षक पोपट व गाणारे पक्षी

* खनिजे : लोह, मँगनीज, निकेल, तांबे, बॉक्साइट, टंगस्टन, हिरे इत्यादी.

• व्यवसाय

1. शेती : कॉफी, कोको, रबर, तंबाखू, कापूस, ऊस यांचे व्यापारी तत्त्वावर उत्पादन. अननस, मोसंबी, केळी, संत्री यांच्या मोठ्या बागा. कॉफी, कोको व रबराच्या उत्पादनात जगात अग्रेसर.

सॅव्हाना गवताळ प्रदेशात पशुपालन चालते.

2. मासेमारी : अटलांटिक समुद्र किनाऱ्यावर मासेमारीचा व्यवसाय चालतो. लॉबस्टर, शिंपले, सार्डिन, पिरान्हा या जातीचे मासे सापडतात.

3. उद्योग : स्वयंचलित वाहने, विद्युत साहित्य, सिमेंटनिर्मिती, अन्नप्रक्रिया, साखर कारखाने, सुती, रेशमी, लोकरी कापडनिर्मिती.

4. वाहतूक व संदेशवहन : रस्ते, लोहमार्ग व हवाई मार्ग यांचे जाळे पूर्व किनारपट्टीवर आढळते. जलवाहतुकीचाही विकास झाला आहे.

5. व्यापार : कॉफी, कोको, साखर, कापूस, तंबाखू, संत्री, केळी, लोहखनिज यांची निर्यात तर यंत्रे, खनिज तेल, वंगणे, रासायनिक उत्पादने, खते, अवजड वाहने, गहू इत्यादी पदार्थांची आयात होते.

6. पर्यटन : स्वच्छ, शुभ्र वाळूचा आकर्षक समुद्रकिनारा निसर्ग सौंदर्याने नटलेली बेटे, फळबागा, अॅमेझॉन खोऱ्यातील अरण्ये, विविध पक्षी पाहण्यासाठी असंख्य पर्यटक देशात येतात.

• लोकजीवन

* येथील लोकांचा धर्म ख्रिश्चन व भाषा पोर्तुगीज आहे.

* स्त्रिया विविधरंगी लांब स्कर्ट व ब्लाउज घालतात तर पुरुष शर्ट, पँट असा पोषाख करतात.

* लोकांच्या आहारात गव्हापासून बनवलेला पाव, मांस, कॅसाव्हा, कंद,

मासे, भाज्या, फळे इत्यादी पदार्थांचा समावेश असतो.

* कार्निव्हल हा लोकप्रिय उत्सव तर सॉकर हा लोकप्रिय खेळ आहे.

• महत्त्वाची शहरे

1. ब्राझीलिया : ब्राझीलची नवी राजधानी, राष्ट्रपती भवन, सर्वोच्च न्यायालय येथे आहे.

2. सॅओपाली : उत्कृष्ट बंदर व दाट लोकसंख्येचे शहर, 'बुटॅन्टन' संस्थेत सर्पदंशावर गुणकारी औषध तयार केले जाते.

3. रिओ डी जानेरो : उत्तम बंदर व व्यापाराचे केंद्र, ब्राझीलची पूर्वीची राजधानी.